Hoe breng ik mijn huilende baby tot rust?
Geschreven door Marloes Timmers
Laat ik beginnen met te zeggen dat ik liever niet over een ‘huilbaby’ spreek. Met de term huilbaby begrijpt iedereen wat je bedoelt, maar het impliceert ook dat er iets ‘mis’ is met de baby. En dat is het niet. Huilen is een van de weinige manieren voor een jonge baby om aan te geven hoe het met hem of haar gaat, en daarmee dus ook heel gezond gedrag.
Aan de criteria van ‘huilbaby’ (meer dan 3 uur per dag, meer dan 3 dagen per week, voor een periode van minimaal 3 weken huilen) heb je ook weinig als je met een huilend kindje wat moeilijk te troosten is in je armen loopt. Waarschijnlijk ben je vóór die drie weken al helemaal opgebroken en inmiddels ook radeloos. Dan zeggen criteria je nog maar weinig.
Beleving van ouders bij het huilen
Hoe jullie als ouders het huilen beleven, is veel belangrijker dan hoe veel of vaak je baby huilt. Het huilen van je baby kan je als heel hard en doordringend ervaren. Niets is indringender dan het huilen van een pasgeboren baby. Dat gaat – ook evolutionair gezien – door merg en been. Ouders zijn er op gemaakt om niet om het gehuil van hun baby heen te kunnen, zodat ze in actie komen. Heel mooi allemaal hoe de natuur dat heeft geregeld. Maar wat als je wel in actie komt, maar het huilen daarmee niet is afgelopen?
Lichamelijke oorzaken huilen
Vaak ga je twijfelen: heeft mijn baby toch ergens last van, is er iets mis? Eén van de eerste dingen die je vaak doet, is langs het consultatiebureau of de huisarts gaan. Slechts in 3% van de gevallen van huilende baby’s wordt een lichamelijke oorzaak gevonden, zoals huidproblemen, een infectie of allergie. Dat is een fijn gegeven, want waarschijnlijk is er dus niets ernstigs met je baby aan de hand. Toch lucht het vaak niet echt op, want je kindje huilt immers nog steeds.
Overigens denk ik dat die 3% wel iets genuanceerder ligt, want buiten het ziekenhuis om zijn een aantal baby’s wel geholpen door een behandeling van een osteopaat of fysiotherapeut gespecialiseerd in baby’s. Dan verdwijnt dan de pijn en ongemak en vermindert het huilen. En soms moeten we verder kijken naar andere oorzaken. Hiernaast zijn er ook ouders en baby’s die door het huilen met elkaar in een vicieuze cirkel zijn gekomen, ook al is de pijn inmiddels weg.
Andere oorzaken huilen
Dat betekent dat er voor de overgrote meerderheid moet worden gekeken naar andere oorzaken van het huilen. Daarvoor kijk ik als orthopedagoog en haptotherapeut eerst naar wat een baby zelf laat zien. Een baby kan namelijk heel veel non-verbaal aangeven! Bijvoorbeeld door oogcontact, de gevoelde lichaamsspanning in zijn of haar lijfje, het soort huilen, gezichtsuitdrukkingen enzovoorts.
Maar ik luister vooral goed naar wat ouders te vertellen hebben. Wat is hun verhaal? Hoe ervaren zij het contact met hun baby? Ouders weten vaak meer over hun baby dan ze denken, maar weten soms alleen niet waar ze op moeten letten of wat bepaald gedrag betekent. Of ze vinden het lastig om écht naar hun gevoel te luisteren, als ze zoveel andere adviezen krijgen of lezen. En soms staan de dingen die je hebt meegemaakt, in je eigen verleden of tijdens de zwangerschap of bevalling, in de weg om contact te kunnen maken met je eigen gevoel.
Fysiek ongemak en stress
Alle baby’s ervaren wel eens lichamelijke ongemakken, zoals darmkrampjes, een te volle of lege maag of teruggeven van voeding (dit is wat anders dan een echte medische oorzaak). Deze ongemakken kunnen natuurlijk voor huilen zorgen, maar is nooit oorzaak van echt langdurig huilen. Als het huilen jou als ouder echter veel stress geeft, kan dat maken dat je baby ook gaat reageren op jouw spanning. Dat is heel normaal en gebeurd iedereen wel eens.
Als deze spanning er vaak is of lang aanhoudt, dan kan dat zorgen voor een vicieuze cirkel, waarbij jullie op elkaar gaan reageren. Daardoor worden de stress bij jou en het huilen van je baby steeds erger. Dan kan je baby langdurig of vaak en ontroostbaar huilen en weet je als ouder vaak niet meer wat je moet doen. Je komt dan snel in een vicieuze cirkel die in je eentje lastig te doorbreken is. Je hebt dan als ouder iemand anders nodig om zelf weer tot rust te komen en te voelen dat alles weer goed komt en jij weer kan ontspannen.
Baby’s zijn gevoelige mensjes
Baby’s zijn ontzettend gevoelig voor hoe ouders in hun vel zitten, welke emoties zij ervaren en of er spanningen spelen. Zij ervaren nog geen ‘eigen ik’. Voor de jonge baby voelt het alsof ouder en kind één zijn. Daardoor komt alles wat jij als ouder ervaart, ook binnen bij je baby. Pas later in zijn of haar ontwikkeling ontdekt je baby het gevoel van ‘zelf’ en beginnen de kleine stapjes naar onafhankelijkheid.
Je baby is van jou afhankelijk
Je pasgeboren baby is daardoor ook voor het overgrote gedeelte afhankelijk van jullie als verzorgers om zijn/haar emoties en gevoelens te reguleren. Daarom werken oude adviezen als “Laat je baby maar huilen” ook niet. Je baby stopt op een gegeven moment misschien met huilen, maar de lichamelijke stress bij de baby blijft torenhoog omdat je baby dit simpelweg nog niet zelf kan. Alleen jij als volwassene kan er voor zorgen dat je baby bij onrust teruggaat naar een rustige, ontspannen toestand.
Zelfregulatie bij baby’s
Baby’s hebben overigens ook het (beperkte!) vermogen om zichzelf te reguleren en zo prikkels te verminderen. Dat doen ze bijvoorbeeld door even weg te kijken, aan hun handjes te sabbelen of in slaap te vallen. Dit kan je bijvoorbeeld zien als je met je baby speelt en hij/zij kijkt even weg of als jij op weg bent om de spulletjes voor het voeden te pakken en je baby sabbelt even aan zijn handjes omdat hij/zij weet dat je er aan komt. Van sommige baby’s is bekend dat zij het moeilijker vinden om zichzelf te reguleren. Dit is bijvoorbeeld zo bij prematuur geboren kinderen of bij baby’s met een aangeboren ziekte of syndroom. Zij huilen meer en langer en zijn moeilijker te troosten. Dat vraagt daarom ook meer van ouders.
Huilbaby polikliniek
Soms komen ouders bij een kinderarts terecht, die een opname van de baby in het ziekenhuis voorstelt. Bijna altijd wordt dit geadviseerd om ouders rust te gunnen en gerust te stellen (want bij 97% van de baby’s is immers geen lichamelijke oorzaak te vinden). Ik begrijp heel goed dat ouders soms echt radeloos zijn en echt even rust nodig hebben. Maar de zorg compleet uit handen nemen en een baby bij zijn/haar ouders weghalen en in een vreemde omgeving zetten, kan nooit de bedoeling van hulpverleners zijn! Ouders krijgen het gevoel alsof ze iets niet kunnen (en dat kunnen ze wel!!), voelen zich machteloos en het komt de binding tussen ouder en kind niet ten goede.
Ik hoop dat wij als hulpverleners ervoor gaan zorgen dat deze hulp dichtbij huis kan worden geboden, sámen met ouders en de arts. En dat ouders vragen naar alternatieven omdat ze beter geïnformeerd zijn. Zo kunnen we samen de zorgen en het huilen verlichten, waardoor ouders in hun eigen omgeving de tools hebben om zelf weer verder te kunnen. Kijken in de directe omgeving wie wil helpen om het gezin te ontlasten, kan daar zeker bij helpen.
In je eigen omgeving om hulp vragen
Als je er als ouder zelf niet uit komt en de stress en spanning oplopen, schroom dan niet om hulp te vragen. Iedereen heeft wel eens hulp nodig in bepaalde periodes in zijn/haar leven. Vooral een baby kan alles op z’n kop zetten! Er zijn maar weinig momenten waarop je leven zó drastisch verandert en het is dan ook logisch dat je dat eigenlijk niet in je eentje kan. Om hulp durven vragen voor jezelf en je kind geeft aan dat je een goede ouder bent!
Denk bijvoorbeeld aan opa en oma die even kunnen oppassen zodat jij een uurtje kan slapen. Vermoeidheid zorgt er voor dat je minder aan kan, dus het loont om goed voor jezelf te zorgen. Maar ook vriendinnen, een buurvrouw of een tante kunnen bijvoorbeeld een boodschapje voor je doen of een keertje koken. Echt niet vreemd om te vragen, andere moeders hebben ook in jouw schoenen gestaan dus willen je vast graag helpen! Zorg er voor dat jij en/of je partner ontlast worden, zodat jullie tijd hebben om er voor je kindje te zijn en jullie je baby leren kennen.
Huilen als taal
Huilen is bij een baby vaak geen pijnsignaal, maar de enige wijze waarop je jonge baby zich kan uitdrukken. Na de geboorte leren ouders om die taal te verstaan en soms duurt dat even. Dat is helemaal niet gek! Op Youtube zijn veel filmpjes te vinden over de Dunstan Babytaal. Die kunnen je al helpen om het huilen te interpreteren: huilt je baby omdat hij of zij (over)vermoeid is, toch nog honger heeft of bijvoorbeeld gewoon graag bij je wil zijn? Bekijk er eens een paar, misschien is het een eye-opener! Tip bij het luisteren: je kan dit goed horen als je baby net begint te huilen. Als je baby al langer of hard huilt, dan is dat erg moeilijk.
Als jullie aan elkaar moeten wennen, helpt het ook je baby veel bij je te hebben. Bijvoorbeeld door in dezelfde kamer te slapen en bij je te dragen in een draagdoek. Door veel bij je te zijn, gaat het stressniveau van je baby omlaag en jij leert alle geluidjes, bewegingen en het ritme van je baby te herkennen. Een win-win situatie! (En voor de bezorgde moeders: het is ook echt oké om je baby even een uurtje aan iemand anders te geven, zodat jij een momentje voor jezelf hebt.)
Hoe voelt ontspanning ook alweer?
Als jij rustig kan blijven als je baby huilt, laat je aan je baby voelen dat je niet overspoelt wordt door zijn/haar emoties, maar dat je deze emoties kan dragen als ouder en ze er mogen zijn. Dan worden emoties ineens een stuk draagbaarder voor je kindje. En dat zal van invloed zijn op het huilen. Een goede tip hierbij is om je in je baby proberen te verplaatsen, hoe zou het contact voor hem of haar nu voelen?
“Als je met je baby heen en weer wandelt, probeer dat dan net zo rustig en kalm te doen als toen je hoogzwanger was. Een beetje op en neer wiegen vinden ze vaak fijn, net zo langzaam en rustig als dat je dat zou doen toen je nog die grote dikke buik had. Laat je baby voelen dat je alle tijd en rust voor hem/haar hebt.”
Als je baby bijvoorbeeld op je schoot hebt, probeer dan om zelf ook comfortabel te zitten en de rust in je lijf op te zoeken. Door voor jezelf een lekker plekje te maken, bewust je rug tegen de leuning te voelen en je billen in de bank te laten zakken (laat die samengeknepen billen maar los!), maak je meer ruimte en rust in je lijf en dat geef je door aan je baby’tje. (lees hiervoor ook mijn tips bij mijn blog Wat kan haptotherapie voor jou betekenen).
En blijf vooral rustig tegen je baby praten, daarmee laat je merken dat je er voor hem/haar bent. Je baby zal vast niet snappen wat je zegt, maar non-verbaal krijgen baby’s een hele hoop mee door o.a. de toon, intonatie en snelheid van je praten. Al die dingen spelen mee in het contact tussen jou en je baby en helpen hem of haar om in een ontspannen toestand te komen. Als je de tijd neemt om je baby te leren kennen, ga je steeds beter de signalen herkennen en inspelen. Als je hiernaast er voor kunt zorgen dat dat de stress bij jou als ouder hanteerbaar blijft, zorgt dat er vaak voor dat jullie uit de vicieuze cirkel komen.
Wat kan ik als orthopedagoog en haptotherapeut voor jullie doen?
Bij baby’s die veel huilen of ontroostbaar zijn, is er vaak een veelheid van factoren die tot een bepaalde situatie hebben geleid. Gedegen kennis over het jonge kind is daarom zeker belangrijk om geen dingen te missen, een breed vizier te houden en wanneer nodig te kunnen doorverwijzen. Maar alleen kennis, zonder op de voelende laag contact te maken met ouder & baby, is als een violist zonder strijkstok.
In de haptonomie staat het gevoelde contact centraal. Vooral bij baby’s en jonge kinderen is dat belangrijk, omdat zij nog geen gebruik kunnen maken van verbale, cognitieve vermogens. Als haptotherapeut neem ik het contact tussen ouders en kind in de finesses waar.
Ik leer ouders om te zien en te voelen welke signalen hun kindje uitzendt en wat je als ouder hiermee kan doen. Daarnaast maak ik ouders bewust met wat zij zelf meenemen in het contact en op welke manier zij zelf ook rust kunnen terugvinden, zodat zij dit kunnen overbrengen op hun baby en uiteindelijk als gezin weer in balans komen.
Bron: Rexwinkel, M., Schmeets, M., Pannevis, C., & Derkx, B. (2011). Handboek Infant Mental Health. Koninklijke Van Gorcum.