Waarom jij je hormonen niet wil negeren in je herstel van burn-out
Geschreven door Marloes Timmers
We hebben de afgelopen decennia hard gestreden voor een gelijkwaardige behandeling van mannen en vrouwen. Dat was ontzettend nodig en dat blijft op de dag van vandaag nog steeds belangrijk. Maar wat we in dat proces soms vergeten, is dat gelijkwaardig niet hetzelfde is als gelijk.
Hoewel mannen en vrouwen in veel opzichten overeenkomen, zijn er ook duidelijke verschillen. In o.a. de (geestelijke) gezondheidszorg heeft ‘de man’ echter hele lange tijd als norm gediend en zijn daar de overgrote deel van de behandelingen nog steeds op gestoeld. Met één groot probleem als gevolg: als vrouwen exact dezelfde behandeling krijgen als mannen, blijven belangrijke biologische en psychische factoren van vrouwen onderbelicht. En dat zorgt er helaas voor dat vrouwen vaak trager of minder goed herstellen.
Dit gegeven geldt zeker voor het herstel na langdurige stress, zoals bij overspanning of burn-out, waar 2 keer zoveel vrouwen als mannen mee te maken krijgen.
De hormoonhuishouding van vrouwen speelt een grote rol bij herstellen van stress
Uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vrouwen op een andere manier herstellen van stress dan mannen. Dat komt door een ingewikkeld samenspel van o.a. evolutie en eeuwenlange genderspecifieke socialisatie, maar óók doordat bepaalde factoren – zoals de hormoonhuishouding – bij vrouwen een veel grotere rol spelen.
Toch wordt dat verschil in de praktijk nauwelijks meegenomen. In de richtlijn van huisartsen (NHG-Standaard Overspanning en burn-out, 2018) wordt geen enkel onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. Laat staan dat hormonale disbalans bij vrouwen als risicofactor genoemd wordt.
Het stresssysteem en het hormonale systeem zijn echter direct aan elkaar gekoppeld: Het bekende stresshormoon cortisol is immers ook een hormoon, die weer direct invloed heeft op jouw andere hormonen. Hoe meer cortisol je aanmaakt, hoe groter de invloed op je hele hormoonhuishouding. En juist de natuurlijke hormonale schommelingen bij vrouwen zorgen er voor dat vrouwen sowieso al gevoeliger zijn voor stress.
Wat je leeftijd ook is, als je je hormoonhuishouding niet meeneemt als één van de factoren in je herstel, is de kans groot dat je klachten blijft houden, omdat het elkaar in stand houdt en je zo in een vicieuze cirkel blijft lopen. En omdat we als vrouwen ons vaak niet bewust zijn welke klachten een hormonale disbalans kan geven en wanneer de kans op een disbalans groot is, nemen we dit vaak niet mee in onze oplossingen die zorgen voor herstel na een stressvolle periode. Voor jou als vrouw is het echter essentieel om zowel mentale als lichamelijke factoren mee te nemen in je herstel. Laten we daar verder op inzoomen!
Het vrouwenlichaam gaat anders om met stress
Een belangrijk verschil tussen mannen en vrouwen is de hormoonhuishouding. Bij mannen blijven de hormoonniveaus vrij stabiel, terwijl o.a. oestrogeen, testosteron en progesteron bij vrouwen schommelen door de menstruatiecyclus heen en in verschillende periodes van hun leven.
Die schommelingen zijn heel natuurlijk en normaal- ze brengen ons ook unieke eigenschappen en zorgen er nota bene voor dat we kinderen op deze wereld kunnen brengen! Het hormonale systeem zit door deze natuurlijke schommelingen ook veel complexer in elkaar, en door deze complexiteit zijn vrouwen ook sneller vatbaar voor een disbalans. Er hoeft immers maar één hormoon uit de maat te schieten om een sneeuwbaleffect op de andere hormonen te genereren.
Hierdoor zijn vrouwen gevoeliger voor stress, omdat zij eerder de effecten hiervan merken. Wanneer stress langdurig aanhoudt, raakt dit systeem sneller uit balans dan bij mannen het geval is. Het lichaam wordt door stress eerder overbelast – op een systeem dat toch al continu in beweging is.
Bij mannen is dat anders: hun stabielere hormonale basis zorgt voor minder interne ruis en een voorspelbaarder stressverloop die zichzelf eerder zal reguleren door basisadviezen van de huisarts of bedrijfsarts.
De conclusie: wat voor mannen werkt bij burn-out, werkt niet automatisch voor vrouwen. Een behandeling die deze hormonale dynamiek negeert, mist één van de vele knoppen waar je als vrouw aan moet draaien om te zorgen voor een efficiënt en langdurig herstel waarin je weer rust en energie kan ervaren.
Langdurige stress = hormonale disbalans
Als je langere tijd stress ervaart, kun je er als vrouw eigenlijk van uitgaan dat je hormoonhuishouding uit balans is. Je lichaam geeft namelijk altijd prioriteit aan het aanmaken van cortisol (stresshormoon) ten koste van andere hormonen zoals progesteron, testosteron, melatonine en schildklierhormonen!
Het resultaat: slecht slapen, prikkelbaarheid, een rusteloos gevoel, darmklachten, gewichtstoename, puistjes, uitblijvende of heftige menstruatie… Herkenbaar?
Je kan je voorstellen dat je in fases in je leven waarin je hormonale balans sowieso al verandert, bijvoorbeeld na een zwangerschap of in de periode van de perimenopauze, én je ook nog eens veel stress ervaart, het feest compleet is. Maar ook naast deze bekende periodes van hormonale wisselingen blijkt uit de praktijk dat het overgrote deel van de vrouwen met burn-out een hormonale disbalans heeft en zich hier niet bewust van is. Veel (jongere) vrouwen hebben geen idee dat hun klachten samenhangen met hun hormonen.
Doordat vrouwen de kennis over hun eigen lijf missen en niet goed worden geïnformeerd, maakt dit vrouwen onbedoeld kwetsbaarder voor ontregeling van het stresssysteem en herstellen ze minder voorspoedig en met minder goed resultaat.
De vicieuze cirkel van stress en hormonen
Stress veroorzaakt hormonale disbalans, en hormonale disbalans zorgt op zijn beurt weer voor meer stressgevoeligheid.
Het is een vicieuze cirkel waarin veel vrouwen terechtkomen – vaak zonder het te beseffen. Ze voelen zich moe, opgejaagd, hebben slaapproblemen, stemmingswisselingen of menstruatieproblemen, maar krijgen te horen dat het ‘erbij hoort’ of ‘tussen de oren zit’ en ze alleen rust nodig hebben.
Maar die klachten zitten niet tussen de oren. Het zijn de gevolgen van stress op je lijf. En dat lijf vraagt om een andere benadering dan bij mannen.
Waarom vrouwen een andere behandeling nodig hebben bij burn-out
Standaard burn-outtips en interventies richten zich vooral op het hoofd: cognitieve gedragstherapie, rust, mindfullness, leefstijltips. Dat is waardevol, zeker in de eerste fase van herstel: in ons e-book voor de eerste hulp bij overspanning en burn-out komen deze tips, samen met uitgebreidere info over jouw hormonen, ook aan de orde en dient als basis. Maar dat is slechts een start en voor vrouwen is het niet genoeg. Zonder aandacht voor de specifieke fysieke gevolgen van stress op jouw lijf én de achterliggende oorzaken van de manier waarop jij met stress bent omgegaan, blijft het symptoombestrijding en een trucje in plaats van echt interne rust te mogen ervaren.
Een complete behandeling
Daarom werken we als team specifiek met vrouwen, omdat wij geloven dat vrouwen een effectieve behandeling verdienen die helemaal op hen is afgesteld. Dat vraagt om specialisme. Omdat herstel pas echt mogelijk is als je alle elementen meeneemt, zodat je niet alleen herstelt, maar ook energieker, rustiger en veerkrachtiger verder kunt.
Ben jij klaar voor écht herstel?
Weet je eigenlijk wel dat er meer speelt dan ‘gewoon stress’ en ‘druk op het werk’, maar heb je geen idee hoe je daar uit kan komen? Herken je de hormonale onbalans in jouw verhaal? Ben je klaar voor een aanpak die verder kijkt dan alleen het hoofd en praktische oplossingen die niet langdurig werken?
Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Samen onderzoeken we wat jouw lichaam, hoofd en systeem écht nodig hebben om te herstellen.
Prinses Julianastraat 12 | 2671 EJ Naaldwijk | info@marloestimmers.nl